Phiên họp lần thứ 38 của Liên hiệp các Viện Hàn lâm Khoa học thế giới (IAAS) diễn ra từ ngày 17-19/9/2025 tại Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Belarus với chủ đề “Các xu thế vĩ mô hiện đại trong phát triển khoa học thế giới: thách thức và cơ hội mới” là diễn đàn quan trọng để Lãnh đạo các Viện hàn lâm khoa học và tổ chức nghiên cứu hàng đầu trao đổi về định hướng phát triển khoa học công nghệ, ưu tiên và thách thức chung của cộng đồng khoa học quốc tế trong bối cảnh toàn cầu. Các báo cáo trong Phiên họp đã nêu bật tầm quan trọng của nghiên cứu cơ bản đồng thời nhấn mạnh việc định hướng phát triển công nghệ mới để bảo đảm an ninh và vị thế quốc gia; vai trò của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trong ứng phó biến đổi khí hậu, thảm họa thiên nhiên cũng như bảo vệ sức khỏe cộng đồng; sự cần thiết phát triển nghiên cứu liên ngành khoa học tự nhiên và khoa học xã hội nhằm bảo tồn di sản, củng cố bản sắc quốc gia và tăng cường đối thoại văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa. Nhiều nội dung trao đổi từ các Viện Hàn lâm đánh giá cao sự hợp tác giữa các tổ chức khoa học quốc gia, mở ra cơ hội mới để cùng giải quyết thách thức toàn cầu.
 
 thamgiaphienhop38iaas 1

Toàn cảnh phiên họp

Trong báo cáo “Vai trò nghiên cứu cơ bản trong phát triển công nghệ chiến lược tại Việt Nam”, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) đã thảo luận vai trò của khoa học hàn lâm trong việc định hình công nghệ mũi nhọn trên thế giới hiện nay cũng như tầm ảnh hưởng và sức lan tỏa của khoa học công nghệ trong vấn đề phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Với hình tượng “cây công nghệ chiến lược”, VAST đã đánh giá nghiên cứu cơ bản là bộ rễ nuôi dưỡng, là con đường “huyết mạch” để xây dựng năng lực tự chủ công nghệ. Trên cơ sở thực tiễn thành công của vaccine mRNA, vị thế dẫn đầu trong công nghệ bán dẫn hay các bước tiến trong trí tuệ nhân tạo và năng lượng mới đều xuất phát từ những đầu tư lâu dài cho nghiên cứu cơ bản, phát triển nghiên cứu cơ bản chính là nền tảng để định hình công nghệ lõi, công nghệ chiến lược, là xu thế cho nền khoa học tự chủ trên toàn cầu.

thamgiaphienhop38iaas 2

Báo cáo của đoàn VAST

Một số cuộc thảo luận song phương bên lề Phiên họp như với Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Trường Đại học Tổng hợp quốc gia Moscow, Viện Hàn lâm Khoa học Kazakhstan,… đã cho thấy các Viện Hàn lâm khoa học quốc gia nói chung và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam nói riêng cần tiếp tục phát huy vai trò là trung tâm khoa học công nghệ hàng đầu quốc gia, đi đầu trong nghiên cứu cơ bản, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế để đáp ứng với xu thế phát triển khoa học trên thế giới hiện nay. Bên cạnh đó, VAST cần đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực khoa học trình độ cao, gắn kết chặt chẽ nghiên cứu với ứng dụng thực tiễn, xây dựng các mô hình hợp tác quốc tế tiên tiến và phát triển các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, năng lượng tái tạo. 

thamgiaphienhop38iaas 3

Báo cáo của đoàn VAST

Trong thời gian qua, những kinh nghiệm thực tiễn của VAST trong quá trình xây dựng và phát triển một đơn vị nghiên cứu quốc gia hàng đầu Việt Nam như việc phát triển trường Đại học trực thuộc Viện Hàn lâm, kết nối đào tạo sau đại học với đơn vị nghiên cứu chuyên ngành, hỗ trợ dự án nghiên cứu song phương với các tổ chức thành viên,… đã được một số Viện Hàn lâm trong IAAS ủng hộ và phát triển mô hình tương tự. 

thamgiaphienhop38iaas 4

Chủ tịch Maan VS. Gusakov trao Huy chương đặc biệt cho GS.VS. Châu Văn Minh - Chủ tịch VAST

Trong khuôn khổ Phiên họp 38, GS.VS. Châu Văn Minh, Chủ tịch VAST đã được trao tặng Huy chương đặc biệt của IAAS cho những đóng góp nổi bật cho sự hợp tác và phát triển khoa học, cùng với Lãnh đạo các Viện Hàn lâm Khoa học Nga, Belarus, Armenia, Trung Quốc và Uzeberkistan. GS.VS. Lê Trường Giang, Phó Chủ tịch VAST cũng được trao danh hiệu Viện sĩ IAAS sau một năm được bầu chọn tại Phiên họp thứ 37. Những vinh danh quốc tế này là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả hợp tác, hội nhập quốc tế của VAST trong giai đoạn qua, góp phần để khoa học công nghệ thành động lực đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững trong thời đại tri thức và hội nhập toàn cầu.

thamgiaphienhop38iaas 5

Trao đổi bên lề với VS. Kraniskov Chủ tịch VHLKH Nga

Nguồn: Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Bài viết khác: